Festiwal Nowe Oświecenie 2025
Szanowni Państwo
Przed nami czwarta edycja Festiwalu Nowe Oświecenie, którego celem jest namysł nad rzeczywistością i kształtującymi ją ideami. W szukaniu odpowiedzi na nurtujące wielu ludzi kwestie pomagają nam intelektualiści i reprezentanci różnych obszarów humanistyki, a także twórcy – pisarze, publicyści, ludzie teatru, filmu i reprezentanci sztuk plastycznych. Do pogłębionych umysłowych poszukiwań nastrajają nas także muzycy. Przez osiem dni (od 18 do 25 października) w Ursynowskim Centrum Kultury „Alternatywy” będzie można wziąć udział w dyskusjach, warsztatach, wystawach, seansach filmowych, spektaklach i koncertach. Oczywiście nie zabraknie też książek, wokół których osnutych zostanie wiele spotkań i rozmów.W tym roku sobie i naszym gościom stawiamy kolejne pytanie.
„Czym jest polskość?”
Odpowiedź wbrew pozorom nie jest ani łatwa, ani prosta. Kolejne wybory pokazują rozłam społeczeństwa polskiego na dwa „plemiona”, które zdaje się zgoła nic nie łączyć. Każde z nich inaczej definiuje swoją miłość do kraju i przywiązanie do określonych wartości. Źródłem napięć jest też przeszłość. Poszczególne wydarzenia oraz postaci wzbudzają skrajne oceny, nie tylko zresztą u badaczy, publicystów i osób zainteresowanych historią, ale też u uczestników i świadków tego, co kiedyś miało miejsce. Nigdy zresztą nie było jednej Polski, jednego społeczeństwa, przez wieki dzieliło się bowiem ono na niemalże nieprzenikające się klasy.
Polskość sprawia też problem w strefie symbolicznej. Jest źródłem dumy, na przykład z powodu wielkich zwycięstw czy osiągnięć w nauce i kulturze, ale też i wstydu, choćby ze względu na zapóźnienie rozwojowe względem Zachodu, przy czym podziały na to, co w naszej przestrzeni aksjologicznej jest jasne i ciemne również nie są oczywiste i bezsporne. Kto był bohaterem, a kto zdrajcą; co jest naszym wkładem w rozkwit cywilizacji ludzkiej, a co zapożyczeniem z dokonań innych nacji – o to toczą się odwieczne spory i nic nie wskazuje na to, by zostały one jednoznacznie rozstrzygnięte.
Nawet sama geneza naszego narodu i kraju nie jest do końca pewna. Ile w nas Słowian, a ile innych etnosów; czy od tysiącleci zajmujemy ziemie nad Wisłą, czy też przywędrowaliśmy tu półtora tysiąca lat temu; jaką rolę w kształtowaniu naszej tożsamości odegrał katolicyzm, a jaką inne religie?
Dyskusja o polskości byłaby niepełna, gdybyśmy nie zastanowili się, czym przynależność narodowa jest w globalizującym się świecie – czy kultura, tradycja i język są kotwicą, która chroni nas przed wykorzenieniem i zagubieniem w mozaikowym świecie, czy też balastem opóźniającym przystosowywanie się do szybko zmieniających się warunków?
To tylko wybrane zagadnienia, które znajdą odbicie w programie tegorocznego Festiwalu Nowe Oświecenie. Serdecznie zapraszam do udziału w tym wyjątkowym przedsięwzięciu intelektualnym, będącym dumą naszego centrum kultury.
dr Krzysztof Czubaszek
dyrektor Ursynowskiego Centrum Kultury „Alternatywy”
twórca i dyrektor programowy Festiwalu Nowe Oświecenie